Japanse eekhoorn
De Japanse eekhoorn (Sciurus lis) komt van oorsprong voor in grote delen van Japan. De soort wordt in Nederland relatief veel gehouden in gevangenschap. Ontsnapte of losgelaten dieren kunnen zich mogelijk vestigen in Nederland.
Uiterlijk
De Japanse eekhoorn is nauw verwant aan onze rode eekhoorn en lijkt hier ook erg op. De grootte is ongeveer gelijk aan die van onze rode eekhoorn. De vachtkleur is op de rug overwegend bruin, gemêleerd met rood. Rond de poten en de ogen neigt de vacht meer naar rood en er is een crèmekleurige oogring zichtbaar. De buik is wit. De pluimstaart heeft ongeveer dezelfde kleur als de rugvacht, maar heeft ook nog crèmekleurige haarpunten. In de winter is de vacht grijzer. Er komen ook bonte varianten voor met delen wit in de vacht. De oren hebben vaak pluimpjes. Beide seksen zijn gelijk.
Afmetingen
kopromp: 16-22 cm
staart: 13-17 cm
gewicht: 197-282 gram
Leefwijze en voedsel
De Japanse eekhoorn is overwegend overdag actief. Hij gaat niet in winterslaap en is dus het hele jaar door zichtbaar, zoekend naar voedsel op de grond of in de boomtoppen. Hij eet voornamelijk plantaardig voedsel, zoals zaden, knoppen, bloemen en vruchten, voornamelijk van bomen. Incidenteel worden ook insecten en paddenstoelen gegeten. Houdbare zaden worden verstopt als wintervoorraad.
Leefgebied en verspreiding
De Japanse eekhoorn komt van oorsprong voor in grote delen van Japan, waar hij voorkomt in het laagland in sub alpiene naaldbossen en gemengde bossen. Ook in sub urbane bossen en parken komt hij voor.
Territorium en verblijfplaats
Volwassen dieren leven meestal alleen, incidenteel (in de winter bijvoorbeeld) delen meerdere dieren een nest. Ze maken een bolvormig nest van takken, bladeren en gras, of ze gebruiken een boomholte of hol. Mannetjes hebben een leefgebied van 4-30 ha, vrouwtjes van 4 tot 17 ha. Overlap van territoria komt voor, met name in gebieden waar het leefgebied versnipperd is.
Voortplanting en leeftijd
De voortplanting lijkt erg op die van onze inheemse rode eekhoorn. Vrouwtjes zijn maar kort vruchtbaar (een dag ongeveer) en worden dan door meerdere mannetjes achterna gezeten. Het paarseizoen heeft twee pieken, februari/maart en mei/juni (in het gebied van oorsprong), maar meestal komt er maar een nest per jaar. Na een draagtijd van 39/40 dagen worden twee tot zes jongen geboren. Over hoe lang de jongen in het nest blijven is weinig bekend, maar dit zal weinig afwijken van onze inheemse rode eekhoorn (een week of zeven). Na een paar weken worden de jongen gespeend en kort daarna gaan ze op zoek naar een eigen territorium. Over de levensverwachting van de Japanse eekhoorn is weinig bekend. Naar verwachting komt ook dit ongeveer overeen met de levensverwachting van de Europese rode eekhoorn, 12 jaar in het wild en 14,5 jaar in gevangenschap.
Waarnemingen doorgeven
In het gebied van oorsprong zijn de natuurlijke vijanden van de Japanse eekhoorn roofdieren als marters en vossen, maar ook huiskatten en honden, en diverse roofvogels en kraaiachtigen. Daarnaast is verlies van leefgebied een oorzaak van teruggang.
In Nederland wordt de soort relatief veel gehouden in gevangenschap. Het is mogelijk dat ontsnapte of losgelaten dieren zich vestigen. Het klimaat in Nederland is geschikt en voedsel is voorhanden. Er wordt niet verwacht dat de soort zich snel over het land zal verspreiden (vergelijkbaar met de rode eekhoorn die dat ook niet doet), maar als er op meerdere plaatsen dieren ontsnappen of losgelaten worden kan de verspreiding ineens hard gaan.
In het gebied van oorsprong wordt melding gemaakt van schade door ontbasting van bomen. Dit is in Nederland ook mogelijk, maar over de omvang van deze schade is weinig bekend. Het is niet ondenkbaar dat de Japanse eekhoorn bij vestiging ecologische schade aan de inheemse rode eekhoorn zal berokkenen. De impact wordt als matig ingeschat. Mocht de soort zich vestigen is voorkomen of verminderen van verspreiding mogelijk door gerichte vangacties. Probleem is echter dat de soort wat betreft het uiterlijk niet altijd te onderscheiden is van de inheemse rode eekhoorn.
Waarnemingen doorgeven
Exotische eekhoorn waargenomen? Geef hem door via dit meldpunt.
Rode Lijst NL (2009): niet vermeld
Rode Lijst NL (1994): niet vermeld
Wnb: niet vermeld
Habitatrichtlijn (1992): niet vermeld
Conventie van Bern (1982): niet vermeld
- Nederlands Soortenregister (niet vermeld)
- Wetgeving en beleid (niet vermeld)
- IUCN Red List
- Standpunt exoten
Klasse: Mammalia (Zoogdieren)
Orde: Rodentia (Knaagdieren)
Familie: Sciuridae (Eekhoorns)
Geslacht: Sciurus
Soort: Sciurus lis