Bever

Habitat

Bevers komen voor in het overgangsgebied tussen land en water zoals moerassen, beken, rivieren en meren. De bever heeft een voorkeur voor rivieren en meren omzoomd door (broek)bossen met bomen als wilg en populier. De aanwezigheid van bossen op de oevers is een vereiste, maar ze gebruiken ook oevers zonder bos. De bever kan door het bouwen van dammen en het omknagen van bomen en struiken zijn eigen leefomgeving vormen/verbeteren en daarbij een grote invloed op het landschap hebben.

Er is geen voorkeur voor stromend of stilstaand water, maar een waterdiepte van minimaal 50 cm is een vereiste. In ondiep stromend water worden dammen gebouwd om de gewenste waterstand te krijgen. Doorgaans worden geen dammen gebouwd in watergangen breder dan 5 meter.

Leefwijze

Bevers zijn vooral 's nachts actief. Overdag brengen ze de tijd voornamelijk slapend door op legers, in holen of in burchten. Bevers houden geen winterslaap. Als er ijs op het water aanwezig is dan kunnen ze daar doorgaans goed doorheen breken om bij hun voedsel te komen. Dat doen ze door zich langs de oever vanaf de waterbodem naar boven door het ijs te drukken, maar ook door met hun dikke schedel door het ijs te beuken als ze geen bodem onder hun poten hebben. Zo kun je midden in watergangen kleine wakken aantreffen, waarbij de schotsen naar boven wijzen. Alleen bij strengere vorst met dik ijs wordt dat lastig. In het buitenland zijn de winters dusdanig streng dat ze soms noodgedwongen een poos in hun hol of burcht blijven wanneer er een ijslaag op het water ligt. Ze eten dan van hun aangelegde wintervoorraad, die bestaat uit de takken van omgeknaagde bomen die naar hun hol of burcht zijn gesleept, waar ze voor de ingang onder water worden bewaard. In Nederland leggen bevers soms helemaal geen wintervoorraad aan, omdat onze winters doorgaans niet streng zijn. Op het land bewegen de dieren zich onbeholpen voort, maar in het water zijn ze een stuk sneller. Ze zwemmen en duiken uitstekend en kunnen met gemak 5 minuten onder water blijven.

Voedsel

's Winters bestaat het voedsel voornamelijk uit bast en twijgen van houtige gewassen en wortelstokken (b.v. van waterlelie). Van de boomsoorten worden voornamelijk de zachte soorten gekozen zoals wilg en populier. In het zomerseizoen wordt dit menu aangevuld met kruidachtige land- en waterplanten, maar ook boombladeren. Ook landbouwgewassen zoals mais, peen en bieten eten bevers graag.

Territorium

De bever leeft solitair of in een kleine familie in een territorium en is monogaam. Een familie bestaat doorgaans uit een paar met jongen van dit jaar en die van de voorgaande twee jaren. Het territorium beslaat een gebied van 100 meter tot wel drie kilometer langs waterlopen. In de Biesbosch bleek in de jaren ’90 dat de bevers daar een gemiddelde territoriumgrootte van bijna 13 km oever hadden. Daarvan was gemiddeld bijna 5 km bebost. De Biesbosch kon tijdens die studie echter gezien worden als een minder geschikte biotoop vanwege de geringe diversiteit in voedsel. Inmiddels is de situatie in de Biesbosch aanzienlijk veranderd, omdat er een explosie van verschillende soorten waterplanten heeft plaatsgevonden. Mogelijk zijn de territoria inmiddels een stuk kleiner.

Territoria van familieleden kunnen elkaar voor een klein deel overlappen. Grenzen van het territorium worden met geursporen gemarkeerd met het zogenaamde ‘bevergeil’. Dit heeft een zeer bijzondere geur die het best omschreven kan worden als een combinatie van schoensmeerolie en een ziekenhuisgeur. Deze geursporen worden afgezet op zelf opgekrabde heuveltjes van modder en/of rottende plantendelen. Deze geurmerkhoopjes hebben een onregelmatige vorm, zijn 10 tot 30 cm in doorsnee en 10 cm hoog en komen vooral voor daar waar de bever vaak in en uit het water gaat.

Verblijfplaats

Holen en burchten zijn de belangrijkste verblijfplaatsen waar bevers de dag doorbrengen en hun jongen ter wereld brengen. In hoeverre een bever gebruik maakt van een hol of een burcht hangt af van de vorm en samenstelling van de oever. Daarnaast speelt de intensiteit van het gebruik van het verblijf een rol. Als een bever zich ergens vestigt, begint hij over het algemeen met het graven van een hol onder de waterlijn (met een diameter van circa 35 cm). Na enkele meters graaft hij omhoog om boven het grondwaterpeil uit te komen. In het droge deel van de oever graaft hij een kamer uit. Is de oever hoog en kleiig dan kan het dak in stand blijven en spreken we van een hol. Is de oever relatief laag en zanderig dan stort het dak van de kamer meestal al na korte tijd in en wordt het gat met takken en modder afgedekt. Dan wordt het een burcht genoemd. Door jarenlang gebruik kan het dak van een hol alsnog instorten en het een burcht worden. Steile hogere oevers met een begroeiing van bomen of struiken zijn favoriet voor het graven van holen en de constructie van burchten. Daarbij zorgen de wortels van de bomen en struiken voor een stabiel dak boven de kamer en is dekking en voedsel aanwezig. Hoewel bevers met een waterdiepte van 30 tot 50 cm in hun leefgebied al goed uit de voeten kunnen, hebben ze voor hun hol of burchten het liefst dieper water van ongeveer 100 cm diepte. Indien het hol of de burcht zich in een stromende watergang bevindt, dan bouwen ze vaak een dam om die grotere waterdiepte te creëren. De diepte willen ze waarschijnlijk graag hebben om ruimte te hebben voor een eventuele wintervoorraad en om te voorkomen dat tijdens een strengere winter de gehele waterkolom bevriest.

In het buitenland bouwen bevers soms dammen om een bevermeer te creëren en maken dan een eiland in het meer. Dat eiland bouwen de bevers helemaal op vanaf de bodem van het meer met modder, zand en takken. Een dergelijke beverburcht zou je ook een beverhut kunnen noemen. Om overdag te rusten, maakt de bever ook vaak gebruik van een leger. Het leger van de bever is een plek met platgetrapte vegetatie of een kuiltje, soms bekleed met houtsnippers. Je kunt bevers nog op legers aantreffen als het een paar graden vriest, maar doorgaans gebruiken ze dan de warmere holen en burchten.

Voortplanting

Na 2 tot 3 jaar zijn bevers volwassen. De paartijd is tussen januari en februari. De paring, buik tegen buik, gebeurt in het water. Na een draagtijd van 3½ maand worden tussen april en juli de jongen geboren. In Nederland worden de jongen doorgaans in mei geboren. Een nest bestaat gewoonlijk uit twee tot vier jongen. De jongen zijn bij de geboorte dichtbehaard en hebben kort na de geboorte hun ogen al open. Na zes weken worden ze gespeend. Pas veel later kunnen ze net zo goed zwemmen en duiken als hun ouders. In de zomer komen de jongen, die in een hol of burcht worden geboren, naar buiten. In Nederland is dat doorgaans vanaf eind juni. De ouders zijn erg beschermend en helpen de jongen tijdens uitstapjes door hen voort te duwen bij lastige hindernissen of zelfs in hun voorpoten te dragen.

Bij de opvoeding van de jongen worden de volwassen dieren bijgestaan door de jongen van de voorgaande twee jaar. Op 2- tot 3-jarige leeftijd verlaten de jonge bevers, net voor de geboorte van een nieuw nest, het ouderlijk territorium en gaan ze op zoek naar een eigen leefgebied.

Leeftijd

De gemiddelde levensduur is 8-12 jaar, met een maximum van 35 jaar.